Jedną z metod usprawniania mowy jest logorytmika, która łączy w sobie terapię logopedyczną z rytmiką. Metodę tę stosuje się przede wszystkim w pracy z dziećmi i ma ona formę zabawy. Głównym celem logorytmiki jest korygowanie wad mowy i zaburzeń słuchu. Kształcąc ruchy całego ciała (makroruchy) oraz obcując z muzyką i rytmem wpływamy pośrednio na usprawnianie narządów mowy (mikroruchy). Zabawy logorytmiczne zalecane są również jako wspomaganie w rozwoju dla dzieci od 2.– 6. lat. Szczególne znaczenie logorytmiki podkreśla się podczas rozwijania umiejętności komunikacyjnych u dzieci
z opóźnionym rozwojem mowy, jąkaniem, dyslalią, alalią, nadpobudliwością, z dysleksją, trudnościami w orientacji przestrzennej oraz z zaburzeniami emocjonalnymi.
Oczekiwane efekty zabaw logorytmicznych
Dziecko:
- potrafi oddychać torem brzusznym,
- prawidłowo gospodaruje oddechem,
- różnicuje fazy oddychania (wdech, wydech),
- sprawnie wykonuje ćwiczenia języka, warg, podniebienia i żuchwy,
- świadomie kieruje ruchami narządów artykulacyjnych,
- potrafi prawidłowo połykać,
- potrafi naśladować dźwięki natury i otaczającego świata,
- reaguje na sygnał słowny i dźwiękowy,
- porusza się zgodnie z muzyką,
- rozwija pamięć słuchową,
- realizuje ruchowo rytmy muzyczne,
- zna i nazywa części ciała,
- potrafi wskazywać części ciała zgodnie z tekstem piosenki,
- potrafi sprawnie wykonać wybrane ćwiczenia ruchowe,
- rozwija duże grupy mięśniowe,
- usprawnia ręce i palce (mikroruchy),
- prawidłowo rytmizuje tekst,
- śpiewa proste piosenki i wierszyki,
- prawidłowo realizuje głoski w izolacji, sylabach, wyrazach i zdaniach,
- różnicuje głoski o podobnym brzmieniu,
- różnicuje pojęcia wolno i szybko (np. wolne podskoki, szybkie podskoki),
- rozpoznaje i odtwarza metrum: krokami, taktowaniem, ruchami całego ciała, na instrumentach, gestami,
- potrafi stanąć w kole, w rzędzie i szeregu,
- rozumie i potrafi wykonać ruch: „do góry”, „w dół”, „do przodu”, „do tyłu”,
- potrafi wykonać minę wesołą, smutną, groźną, przestraszoną i zdziwioną,
- samodzielnie i spontanicznie nawiązuje kontakty z innymi dziećmi,
- współpracuje z innymi dziećmi.
Propozycje zabaw logorytmicznych:
Usprawniające motorykę- naśladowanie kotków, żołnierzy, zwierząt w ZOO; pełzanie pod stolikami (pełzanie jednostronne, pełzanie dwustronne naprzemienne); chodzenie na czworakach; chód niedźwiedzi; marsz; skłony w parze.
Ćwiczenie narządów artykulacyjnych- „O języku, który chciał iść na spacer”- bajka logopedyczna. Rodzic wykonuje ćwiczenia wspólnie z dzieckiem.
Pewnego dnia język chciał iść na spacer, ale drzwi były zamknięte (dziecko nadyma policzki). Gdy po pewnym czasie drzwi otworzyły się (otwierają się usta), język był bardzo zadowolony i ze szczęścia podskakiwał (język unosi się do góry i na dół, w prawo i w lewo), tańczył wkoło (język oblizuje wargi). Język otworzył szafę z lewej i z prawej strony (język wypycha na przemian policzki), zdjął płaszcz z wieszaka i szalik z dolnej szuflady (język oblizuje zęby górne i dolne, wewnątrz i na zewnątrz). Wyrzucił wszystko z szuflad (język wysuwa się energicznie na zewnątrz jamy ustnej). Wszedł aż na poddasze (język przesuwa się po podniebieniu). Wreszcie znalazł ubranie i wybiegł na podwórko (kląskanie).
Ćwiczenie słuchu werbalnego- zabawa „Jedzie pociąg załadowany literą …np. o” Dziecko podaje wyrazy rozpoczynające się tą głoską np. Ola, ołówek…; układanie rymów do podanych wyrazów np. Romek – domek…; zabawy z głoskami „Powtórz po mnie głoskę”; zabawa w „Echo” – rodzic wypowiada słowa, a dziecko je powtarza. Zmieniamy intonację, dynamikę i tempo.
Wykonywanie ćwiczeń ortofonicznych i dźwiękonaśladowczych- zabawa „Pociąg” – dziecko wędruje z mamą lub tatą po pokoju, spotyka różne zwierzęta, ludzi, podziwia przyrodę
i naśladuje dźwięki np. wróbel – ćwir, ćwir, strumyk – szszsz…, stolarz – stuk, stuk…,ryba – plusk, plusk, kapiąca woda – kap, kap…
Ćwiczenia oddechowe- powolne dmuchanie na „gorącą zupę”, na piórka, wiatrak; dmuchanie na zabawki papierowe wiszące na nitce. Wdech nosem, a wydech ustami; puszczanie baniek mydlanych.
Ćwiczenia inhibicyjno – incytacyjne- ustalone sygnały muzyczne powodują wykonanie odpowiednich czynności: wysoki dźwięk – wspięcie na palcach; niski dźwięk – klęk lub siad na podłodze; talerze – robimy domek; dzwonki – spacerujemy i zrywamy kwiatki.
Ćwiczenia rozwijające koordynację ruchów - zabawa „Pieczemy ciasto”. Dziecko naśladuje pieczenie ciasta. Wsypuje mąkę do miski, miesza obiema rękoma. Następnie wrzuca jajka - jedna ręka bierze jajko, a druga skorupki wyrzuca za siebie. Aby ciasto się upiekło musimy je dobrze ugnieść, dlatego naśladujemy gniecenie ciasta wykonując ruchy naprzemienne – raz jedną ręka, raz drugą; zabawa „Sałatka” – jedna ręka kroi ogórki (pomidory…), a druga w tym samym czasie miesza sałatkę (sos do sałatki…). Zmiana ruchu, zmiana rąk.
Ćwiczenie słowno-ruchowe - chodzenie w rytm wiersza J. Tuwima „Idzie Grześ”.
Idzie Grześ przez wieś,
worek piasku niesie
a przez dziurkę,
piasek ciurkiem sypie się za Grzesiem.
Dziecko naśladuje dźwiganie ciężkiego worka, idzie przy tym początkowo ciężko, pochylone, potem powoli wyprostowuje się, idzie szybciej – worek jest lekki, piasek wysypał się.
Łączenie tekstu z elementem ruchowym i rytmicznym
Papuga kolorowa wymyśla nowe słowa, wymyśla nowe dźwięki, piosenki: ble, ble, ble, ble, szur, szur, szur, szur, tra, la, la, tra, la, la, kra, kra, kra, kra…
Małpa Filomena w dużym zoo mieszkała. Małpa Filomena wszystko robić chciała: skakała, skakała, wciąż się wyginała, na drzewa wchodziła, patrzcie co robiła…
To są ręce do klaskania, to są nogi do tupania. To są oczy do patrzenia, a tu usta do mówienia.
Ćwiczenie spostrzegawczości i współpracy zabawa „Walka z piłkami”. Dziecko toczy do rodziców kolejno kilka piłek, które ten od razu toczy je do następnej osoby.
Ćwiczenia słuchowo - ruchowe, artykulacyjne - Konik – poruszanie się zgodnie
z akompaniamentem muzycznym. Na umówiony sygnał konik jedzie kląskając językiem zgodnie z tempem kroków. Na przerwę w muzyce dziecko parska, wykonuje podaną liczbę kląśnięć językiem.
Ćwiczenia wyrabiające poczucie świadomego ruchu- zabawa „Wiatr”- dziecko chodzi po pokoju. W tle słychać cichą muzykę – dziecko chodzi na palcach w umiarkowanym tempie. Nagle zrywa się wichura (głośna muzyka), dziecko biega w różnych kierunkach robiąc obroty dookoła siebie z uniesionymi rękami w górze. Gdy muzyka cichnie dziecko kładzie się na dywanie i turla się po nim jak listki.